Duggönd (Aythya marila)

Útbreiðsla

Duggönd verpur í Norður-Ameríku, Evrópu og Asíu.

Stofnfjöldi

Duggönd verpur allvíða um land og hefur íslenski varpstofninn verið gróflega metinn 3.000−5.000 pör (Umhverfisráðuneytið 1992). Stór hluti hans er við Mývatn og sáust þar lengi um 2.000 steggir að vori. Duggönd hefur fækkað mikið á Mývatni á síðustu árum og steggirnir aðeins verið 400−1.000 frá árinu 2010 (Náttúrurannsóknastöðin við Mývatn, óbirt gögn). Er farfugl að mestu en nokkur hundruð fugla hafa vetursetu á Suðvesturlandi (Náttúrufræðistofnun Íslands, vetrarfuglatalningar) og nokkrir tugir í Berufirði á Austfjörðum (Náttúrustofa Norðausturlands, óbirt gögn).

Válistaflokkun

EN (tegund í hættu)

Forsendur flokkunar

Kynslóðalengd (IUCN): 8,2 árTímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 1990–2015

Duggöndum hefur fækkað mikið við Mývatn sem hefur verið langmikilvægasta varpsvæði þeirra hér á landi (Náttúrurannsóknarstöðin við Mývatn). Eins hefur þeim fækkað á ýmsum vötnum á þessum slóðum (Yann Kolbeinsson o.fl. 2018). Fækkunin við Mývatn nemur 61% á viðmiðunarárunum (1990–2015) eða 3,79% á ári. Eins hefur duggöndum fækkað mikið á varptíma á völdum talningasvæðum á Innnesjum á síðustu árum (Jóhann Óli Hilmarsson og Ólafur Einarsson 2017). Í ljósi þessa, og þá einkum bágrar stöðu stofnsins við Mývatn, er duggönd flokkuð sem tegund í hættu (EN, A2ab).

Viðmið IUCN: A2ab

A2. Fækkun í stofni ≥50% á síðustu 10 árum eða síðustu þremur kynslóðum, hvort sem er lengra, þar sem fækkunin eða orsakir hennar hafa ekki stöðvast EÐA eru óþekktar EÐA eru óafturkræfar; byggt á athugun, mati, ályktun eða grun samkvæmt:(a) beinni athugun,(b) stofnvísitölu sem hæfir tegundinni.

Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)

Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)

Eldri válistar

Válisti 2000: Duggönd var ekki í hættu (LC).

Global position

Duggönd hefur fækkað á vetrarstöðvum í Evrópu og er þar á válista sem tegund í nokkurri hættu (VU; BirdLife International 2015).

Verndun

Duggönd er friðuð samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Á takmörkuðum svæðum, þar sem andarvarp er mikið, skal veiðirétthafa heimilt að taka egg frá duggönd. Við slíka eggjatöku skulu ávallt skilin eftir minnst fjögur egg í hverju hreiðri. Eggin má hvorki bjóða til sölu, selja, kaupa, gefa né þiggja að gjöf.

Samkvæmt reglugerð 456/1994 er heimilt er að veiða duggönd frá 1. september til 15. mars.

Válisti

Mývatn er eina svæðið hér á landi sem hefur alþjóðlega þýðingu fyrir duggendur (sjá töflu).

IBA viðmið – IBA criteria:

A4 i: Evrópa = 3.650 fuglar/birds; 1.217 pör/pairs (Wetlands International 2016)

B1 i: N- og V-Evrópa = 2.150 fuglar/birds; 717 pör/pairs (Wetlands International 2016)

Myndir

Höfundur

Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, júní 2018, október 2018