Útbreiðsla
Hún finnst víða um land en vantar víða þar sem mikil beit er. Á láglendi verður hún oft einráð ef beit heldur ekki aftur af henni. Þetta sést vel í gömlum túnum í hinum yfirgefnu byggðum á Hornströndum, þar sem hún leggur undir sig túnin og myndar þéttar, 2 m háar breiður svo landið verður torvelt yfirferðar. Einnig kemur þessi eiginleiki hvannarinnar fram þar sem lúpína hefur eytt öllum gróðri en aukið frjósemi jarðvegsins. Ef hún kemst á slík svæði, leggur hún þau undir sig (Hörður Kristinsson - floraislands.is).Almennt
Hún er mjög eftirsótt af sauðfé og þolir illa að vera bitin niður til grunna á hverju ári (Hörður Kristinsson - floraislands.is).
NytjarSem lækningajurt þykir ætihvönn einkar góð fyrir fólk sem er að ná sér eftir erfið veikindi og hefur lélega matarlyst, erfiðar hægðir o.s.frv. Hún er notuð til að losa slím um öndunarfærum og eins notuð gegn asma og öðrum lungnakvillum barna. Hún þykir verk- og vindeyðandi, eyða spennu og lina krampa. Vegna eiginleika ætihvannar sem lækningajurtar, voru hvannagarðar algengir við bæi bæði hér á landi og í nágrannalöndunum (Arnbjörg Linda Jóhannsdóttir 1998).
LíffræðiVirk efni í plöntunni eru m.a. ilmolíur sem innihalda t.a.m. pellandrín og pínín. Olíur fræjanna innihalda að auki metýlasetýlsýrur og hýdroxýmýristínsýrur. Öll jurtin inniheldur angelínkvoðunga, angelínsýrur, kúmarínefni o.fl. (Arnbjörg Linda Jóhannsdóttir 1998).
SkaðsemiÓfrískum konum er ráðlagt að nota jurtina ekki, sérstaklega ekki á fyrstu stigum meðgöngu þar sem hún hefur tíðalosandi áhrif (Arnbjörg Linda Jóhannsdóttir 1998).
Vistgerðir
Hún er mjög þurftarmikil og sækir í áburðarríkt land (Hörður Kristinsson - floraislands.is). Vex gjarna við læki og lindir, í gróðurmiklum gilhvömmum og lautum, vatnsbökkum, hólmum, í sjávarhömrum og víðar í klettum, einkum varplöndum (Hörður Kristinsson 1998).Lýsing
Mjög stórvaxin planta (50–180 sm) með stóra, hvíta, samsetta blómsveipi og stór margsamsett blöð. Blómgast í júlí–ágúst.
BlaðBlöðin margsamsett, tví- til þrífjöðruð. Smáblöðin gróftennt, hárlaus. Blaðslíðrin mjög breið og útblásin, lykja um allan sveipinn meðan hann er að þroskast. Stöngullinn mjög sterklegur, gáraður, með víðu miðholi (Hörður Kristinsson 1998).
BlómBlómin standa mörg saman í samsettum sveipum sem eru 10–20 sm í þvermál, gerðir af mörgum smásveipum sem hver um sig er 1,5–2,5 sm í þvermál. Blómin 5–6 mm, hvítleit. Krónublöðin grænhvít, tungulaga eða oddbaugótt. Fræflar fimm í hverju blómi. Ein fræva með tveim stílum. Reifablöð smáreifanna striklaga, stórreifar vantar eða falla snemma (Hörður Kristinsson 1998).
AldinAldinið klofnar í tvö deilialdin, hvort með fjórum rifjum öðrum megin (Hörður Kristinsson 1998).
GreiningÆtihvönnin þekkist best frá geithvönn á kúptari stórsveipum, stærri og grófari blöðum (Hörður Kristinsson 1998).
Útbreiðslukort
Myndir
Höfundur
Hörður Kristinsson 2007
Hún er mjög þurftarmikil og sækir í áburðarríkt land (Hörður Kristinsson - floraislands.is). Vex gjarna við læki og lindir, í gróðurmiklum gilhvömmum og lautum, vatnsbökkum, hólmum, í sjávarhömrum og víðar í klettum, einkum varplöndum (Hörður Kristinsson 1998).Biota
- Tegund (Species)
- Ætihvönn (Angelica archangelica)