Ástand lífríkisins á Hornströndum kannað

Mórauður refur, geldlæða við Höfn í Hornvík sumarið 2022
Eitt af mórauðu dýrunum við Höfn, geldlæða sem lét sér fátt um finnast þó rigndi heilu og hálfu dagana. Hún fór um fjöruna og láglendið tvisvar á sólahring til að athuga hvort hún fyndi eitthvað ætilegt. – Ljósm. Ester Rut Unnsteinsdóttir

Árlegur leiðangur Náttúrufræðistofnunar Íslands til Hornstranda fór fram dagana 19. júní til 4. júlí í þeim tilgangi að kanna ástand refastofnsins og lífríkis á svæðinu.

Í fyrri hluta ferðarinnar dvaldi hópur sjálfboðaliða og nema að Horni í þeim tilgangi að fylgjast með refum og kanna áhrif ferðamanna við refagreni í austanverðri Hornvík og á Hornbjargi. Á sama tíma sá leiðangursstjóri ferðarinnar, Ester Rut Unnsteinsdóttir spendýravistfræðingur, um að meta ábúð refa og gotstærð á svæðinu og kanna ástand lífríkisins almennt. Eftir viku að Horni héldu sjálfboðaliðar heim en leiðangursstjóri varð eftir og setti upp búðir í Höfn, þaðan sem farið var yfir vesturhluta Hornvíkur, Rekavík bak Höfn og Hælavík. Upplýsingum var auk þess safnað um stöðu refa í Hlöðuvík. Niðurstöðurnar veita upplýsingar um ábúðahlutfall grenja og gotstærð á svæðinu frá Álfsfelli í Hlöðuvík til Hornbjargsvita.

Í fyrstu leit úr fyrir að ábúð refa væri með besta móti þetta sumarið. Refir voru sýnilegir á öllum hefðbundnum óðulum í austanverðri Hornvík og litu flestir þeirra vel út, farnir úr vetrarfeldi og heilbrigðir að sjá. Eftir vikulangar athuganir varð þó ljóst að yrðlingar voru einungis á tveimur af 4–5 óðulum í Hornbjargi. Reyndar voru þrjú got staðfest í Hornbjargi en á einu grenjanna drápust yrðlingarnir og var enginn eftir á lífi í vikulok. Á öðru grenjanna sáust fjórir mórauðir yrðlingar og voru þeir allir á lífi eftir vikuna og á því þriðja voru í upphafi sjö yrðlingar, þar af tveir af hvítu litarafbrigði, en þar voru aðeins fimm yrðlingar eftir viku síðar.

Á óðulum við sjóinn voru engin got staðfest, eitt óðalið var tómt eða notað af nágrannarefum. Innst í víkinni er greni sem ekki hefur verið í ábúð um langa hríð og sú var einnig staðan í ár. Í Látravík var mórautt par með fimm mórauða yrðlinga í nágrenni við Hornbjargsvita, eins og árið á undan. Hefðbundin greni á þessu svæði voru ekki í notkun í ár. Sömu sögu er að segja úr vestanverðri Hornvík, þar voru engin greni í notkun nú en þrjú gelddýr héldu hins vegar til á svæðinu við Höfn. Í Rekavík bak Höfn, Hælavík og Hlöðuvík var betra ástand hjá refum, got var staðfest á hefðbundnum svæðum og fullorðin dýr litu vel út.

Horft ofan af Hælavíkurbjargi og niður í víkina.
Horft ofan af Hælavíkurbjargi og niður í víkina. Þokan var þétt þegar komið var í Hælavík en það létti til þegar leið á kvöldið og komið var upp á bjargið. Þó var enn þoka niðri á sjónum og inn í víkunum. – Ljósm. Ester Rut Unnsteinsdóttir

Af öðru lífríki er það helst að segja að gróður var snemma á ferðinni, blágresið var víða í blóma en smádýr voru lítt sjáanleg fyrstu vikuna, mögulega sökum kulda. Það breyttist í byrjun júlí þegar stytti upp eftir miklar rigningar, þá varð grasmaðkur áberandi.

Fuglalífið var fjölskrúðugt og sást mikið af bjargfugli, bæði á sjó og í bjarginu. Mikil hreyfing var þó á fuglinum sem gæti bent til þess að þeir væru ekki í varpi. Hjá öðrum tegundum var ástandið með svipuðum hætti og árin á undan en líkur eru á að varp hafi misfarist hjá mörgum tegundum. Sérstaka athygli vakti að heiðagæsir sáust inni í Hornvík og þar var par með þrjá litla unga í lok júní. Það er í fyrsta skipti sem tegundin verpir á svæðinu eftir því sem best er vitað.

Í leiðangrinum tóku þátt, auk Esterar Rutar Unnsteinsdóttur, þau Hidde Kressin og Joyce Mulder frá Hollandi, Rebecca Baker frá Bretlandi, Ingvi Stígsson frá Íslandi, Elsa Brenner frá Bandaríkjunum, John Mavrikov frá Grikklandi, Steffi Scheer frá Þýskalandi og Jacob Ahlberger frá Svíþjóð. Siglt var með Sjöfn, nýju farþegaskipi Sjóferða.

Sjálfboðaliðar við refarannsóknir í Hornvík sumarið 2022
Hópurinn á góðri stundu í Miðdalsgjánni í Hornbjargi. Frá vinstri á mynd: John, Rebecca, Elsa, Joyce, Jakob, Steffi, Hidde og Ingvi. Þetta var besti dagur vikunnar, jafnframt sá fyrsti en það átti eftir að kólna og fara að rigna rækilega, jafnvel snjóa.
Mórauður refur, steggur við Hornbæi í Hornvík, sumarið 2022
Mórauður steggur sem hélt til ásamt öðru gelddýri við Hornbæi og nágrenni. Hann hefur enn nokkurn vetrarfeld en lítur út fyrir að vera vel haldinn. Skottið er aðeins bogið í endann og er þetta líklega steggur sem sást á svæðinu í mars 2021.
Mórauður refur, geldlæða í Innstadal sumarið 2022
Þessi mórauða geldlæða hélt til niðri í Innstadal og tók á móti fólki sem var á leið um dalinn. Hún hefur hvítar tær og hélt til ásamt foreldrum sínum á svæðinu við Harðvirðisgjá sumarið 2021, þá einnig geld.
Mórauður geldsteggur í Miðdal, myndarlegt dýr og afar spakt.
Mórauður geldsteggur í Miðdal, myndarlegt dýr og afar spakt. Líklega einn af yrðlingunum sem hraktir voru af svæðinu ásamt foreldrum sínum síðsumars 2021. Þá bjuggu tveir þeirra um sig í Miðdalsgjánni en þær holur eru að mestu hrundar niður.
Mórauður steggur í norðanverðum Innstadal, uppundir Kálfatindum.
Mórauður steggur í norðanverðum Innstadal, uppundir Kálfatindum. Hann var mjög spakur og reyndi ítrekað að ná í göngustafi sem lágu á jörðinni.
Sjálfboðaliðar við refarannsóknir í Hornvík sumarið 2022
Sjálfboðaliðar búnir að pakka og reiðubúnir að halda heim eftir vikudvöl að Horni við vettvangsrannsóknir. Þegar í land kemur sjá þau um að færa gögn í gagnagrunn auk þess að þrífa búnaðinn og ganga frá honum svo allt sé klárt fyrir næstu ferð að ári.
Láglendi Hornvíkur
Láglendið í Hornvíkinni, göngustígar og tjaldsvæði voru umflotin eftir miklar rigningar. En þá fáu daga sem stytti upp og þokunni létti skartaði víkin sínu fegursta og Hornbjargið blasti við í allri sinni dýrð.
Klettadrangar innan við Tröllakamb í Rekavík bak Höfn.
Klettadrangar innan við Tröllakamb í Rekavík bak Höfn. Utar sést í Rekavíkurfjall sem fara þarf utan í til að komast í Hvannadal.
Hornbjarg séð frá Hælavíkurbjargi.
Séð ofan af Hælavíkurbjargi og yfir á Hornbjarg undir miðnætti. Enn er talsverður snjór og gróður víða rétt að byrja að taka við sér.
Froðutifa (Philaenus spumarius), skordýr.
Í Hvannadal sáust nokkur eintök af froðutifu (Philaenus spumarius) sem er framandi tegund sem þó telst ekki ágeng. Ungviðið býr um sig í froðunni sem veitir líklega bæði skjól og næringu. Séð ofan af Hælavíkurbjargi og yfir á Hornbjarg
Greni á Hornbjargi.
Greni á Hornbjargi að nokkru undir snjó og oftast í þoku.