Urtönd (Anas crecca)

Útbreiðsla

Urtönd verpur í Norður-Ameríku, Evrópu og Asíu en er mun útbreiddari en gargönd. Hér er hún allalgeng og útbreidd um land allt. Flestar urtendur yfirgefa landið á veturna en mörg hundruð fuglar verða þó eftir (Náttúrufræðistofnun, vetrarfuglatalningar). Þær hópast víða saman á fartíma að hausti, jafnvel allt að 1.000−1.500 fuglar, m.a. í Andakíl, Meðallandi og Skarðsfirði (Náttúrufræðistofnun Íslands, Fuglaathugunarstöð Suðausturlands, óbirt gögn).

Stofnfjöldi

Giskað hefur verið á að stofn urtandar sé 3.000−5.000 pör (Umhverfisráðuneytið 1992). 

Válistaflokkun

LC (ekki í hættu)

Forsendur flokkunar

Kynslóðalengd (IUCN): 6,3 ár Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 19 ár.

Urtandarstofninn hér á landi er fremur illa þekktur en er þó ekki talinn vera í hættu (LC).

Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)

Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)

Eldri válistar

Válisti 2000: Urtönd var ekki í hættu (LC).

Verndun

Urtönd er friðuð samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Á takmörkuðum svæðum, þar sem andarvarp er mikið, skal veiðirétthafa heimilt að taka egg frá urtönd. Við slíka eggjatöku skulu ávallt skilin eftir minnst fjögur egg í hverju hreiðri. Eggin má hvorki bjóða til sölu, selja, kaupa, gefa né þiggja að gjöf.

Samkvæmt reglugerð 456/1994 er heimilt er að veiða urtönd frá 1. september til 15. mars.

Válisti

Engir varp-, viðkomu-, fjaðrafellistaðir eða vetrarstöðvar hér á landi teljast alþjóðlega mikilvægar fyrir urtendur.

IBA viðmið – IBA criteria:

A4 i: Evrópa = 15.000 fuglar/birds; 5.000 pör/pairs (Wetlands International 2016)

B1 i: NV-Evrópa = 5.000 fuglar/birds; 1.667 pör/pairs (Wetlands International 2016)

Myndir

Höfundur

Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, október 2018