Lundi (Fratercula arctica)

Útbreiðsla

Lundi verpur við N-Atlantshaf og er mest af honum við Ísland, Noreg og Færeyjar. Hann er alger farfugl.

Stofnfjöldi

Lundinn er algengasti fuglinn á Íslandi og var stofninn áætlaður um 2 milljónir para (Erpur Snær Hansen o.fl. 2014, Arnþór Garðarsson og Erpur Snær Hansen, í undirbúningi). Hann verpur umhverfis landið, oftast í eyjum eða hólmum og er langstærsta byggðin (ríflega 800 þúsund pör) í Vestmannaeyjum (sjá kort; Erpur Snær Hansen o.fl. 2011).

Sílaleysisárin frá því um 2005 hafa reynst lundanum þung í skauti og hefur honum fækkað verulega síðan.

Válistaflokkun

CR (tegund í bráðri hættu)

Forsendur flokkunar

Kynslóðalengd (IUCN): 21,6 árTímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 2002-2068

Rannsóknir Náttúrustofu Suðurlands (Erpur Snær Hansen 2016, óbirt) sýna að viðkoma lunda á meginvarpsvæði hans við sunnan- og vestanvert landið var góð á kuldaskeiðum í hafinu (1965–1996) en afar lítil á hlýskeiðum (1931–1965, 2003–). Jafnframt sýnir stofnlíkan að lundastofninn hrundi frá 2002–2016 og nemur fækkunin yfir 40% á þessum tíma eða um 4% á ári. Ef þessi fækkun heldur áfram á viðmiðunartímabilinu (2002–2068) leiðir þetta til >90% fækkunar. Á grundvelli þessa er lundinn flokkaður í bráðri hættu (CR, A4abc).

Viðmið IUCN: A4abc

A4. Fækkun í stofni ≥80% á einhverju 10 ára tímabili eða sem nemur þremur kynslóðum, hvort sem er lengra (í allt að 100 ár í framtíðinni) og verður tímabilið að ná bæði til fortíðar og framtíðar OG þar sem fækkunin eða orsakir hennar hafa ekki stöðvast EÐA eru óþekktar EÐA eru óafturkræfar; byggt á athugun, mati, ályktun eða grun samkvæmt eftirtöldum atriðum:(a) beinni athugun,(b) stofnvísitölu sem hæfir tegundinni,(c) samdrætti á dvalar- eða varpsvæði, útbreiðslusvæði og/eða hnignun búsvæðis.

Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)

Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)

Eldri válistar

Válisti 2000: Lundi var ekki í hættu (LC).

Global position

Lunda fækkar einnig í Noregi sem ásamt Íslandi hýsir stærstu lundastofna heimsins. Því er lundinn nú skráður í nokkurri hættu (VU) á heimsválista og í hættu (EN) á evrópskum válista (BirdLife International 2015).

Verndun

Lundi er friðaður samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Á takmörkuðum svæðum, þar sem eggja- eða ungataka lunda telst taldist til hefðbundinna hlunninda 1. júlí 1994, skulu friðunarákvæði laga nr. 64/1994 ekki vera til fyrirstöðu því að veiðirétthafi megi nytja þau hlunnindi eftirleiðis.

Á takmörkuðum svæðum, þar sem veiði fullvaxinna lunda í háf töldust til hlunninda 1. júlí 1994, skulu friðunarákvæði laga nr. 64/1994 ekki vera til fyrirstöðu því að veiðirétthafi megi nytja þau hlunnindi eftirleiðis. Veiðar þessar hefjist ekki fyrr en 1. júlí og ljúki eigi síðar en 15. ágúst.

Samkvæmt reglugerð 765/2017 er heimilt að veiða lunda frá 1. september til 25. apríl.

Válisti

Alls eru 10 lundavörp hér flokkuð sem alþjóðlega mikilvæg og nær allur stofninn (um 98%, verpur sennilega innan mikilvægra fuglasvæða (sjá töflu).

IBA viðmið – IBA criteria:

A4 ii: heimsstofn/global 56.783 pör/pairs (Wetlands International 2016).

B1 ii: Ísland/Noregur/SV-Grænland/N-Ameríka = 45.000 pör/pairs (Wetlands International 2016).

Myndir

Höfundur

Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, júní 2018, október 2018