Dílaskarfur (Phalacrocorax carbo)

Útbreiðsla

Dílaskarfur verpur víða um heim. Hér er varpútbreiðslan að mestu bundin við Faxaflóa og Breiðafjörð en utan varptíma sjást fuglar með ströndum umhverfis landið og sums staðar með vötnum og ám langt frá sjó. Kunnugt er um varp í öllum landshlutum áður fyrr. Á síðustu árum hefur verið vaxandi varp við Húnaflóa og einnig hefur fundist dílaskarfsvarp í Vigur í Lóni (Arnþór Garðsson, munnlegar upplýsingar). Nær allur stofninn verpur þó í Breiðafirði og við norðanverðan Faxaflóa (sjá kort). Dílaskarfur er staðfugl.

Stofnfjöldi

Fylgst hefur verið með dílaskarfsstofninum hér í meira en 40 ár og taldi hann mest rúmlega 5.700 pör árið 2014 (Guðmundur A. Guðmundsson 2024) og hafði þá vaxið mikið úr sögulegu lágmarki (2.346 hreiður árið 1995) (Arnþór Garðarsson 2008). Síðan hefur fækkað nokkuð og töldust 3.835 hreiður árið 2024 (Guðmundur A. Guðmundsson 2024).

Válistaflokkun

LC (ekki í hættu)

ÍslandEvrópuválistiHeimsválisti
LC LC LC

Forsendur flokkunar

Kynslóðalengd (IUCN): 8,83 ár
Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 1998-2024

Samkvæmt úttekt á stofnþróun dílaskarfa hefur þeim fjölgað um ~60% á viðmiðunartímabilinu (Guðmundur A. Guðmundsson 2024) og því telst dílaskarfur ekki í hættu (LC).

Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)

Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)

Eldri válistar

Válisti 2000: Dílaskarfur var ekki í hættu (LC).

Válisti 2018: Dílaskarfur var ekki í hættu (LC).

Verndun

Dílaskarfur er friðaður samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Á takmörkuðum svæðum, þar sem eggja- eða ungataka dílaskarfs taldist til hefðbundinna hlunninda 1. júlí 1994, skulu friðunarákvæði laga nr. 64/1994 ekki vera til fyrirstöðu því að veiðirétthafi megi nytja þau hlunnindi eftirleiðis.

Samkvæmt reglugerð 456/1994 er heimilt er að veiða dílaskarf frá 1. september til 15. mars.

Mikilvæg svæði

Tvö svæði hér teljast alþjóðlega mikilvæg fyrir dílaskarf og á þeim varp allur stofninn árið 2007 (sjá töflu).

IBA viðmið – IBA criteria:

A4 i: Evrópa = 4.143 pör/pairs (Wetlands International 2016)

B1 i: NV-Evrópa (Ísland/Bretlandseyjar/Noregur) = 425 pör/pairs (Wetlands International 2016)

Töflur

Mikilvæg dílaskarfsvörp á Íslandi 2007 – Important colonies of Phalacrocorax carbo in Iceland in 2007.*

Svæði
Area
Svæðisnúmer
Area code
Árstími
Season
Fjöldi (pör)
Number (pairs)
Ár
Year
% af íslenskum stofni
% of Icelandic popul.
Alþjóðlegt mikilvægi
International importance
Borgarfjörður–Löngufjörur  SF-V_6 B 1.232 2007 27,3 B1i
Breiðafjörður  SF-V_8 B 3.271 2007 72,6 B1i
Alls–Total     4.503   100  
*byggt á Arnþór Garðarsson 2008.

Myndir

Heimildir

Arnþór Garðarsson 2008. Dílaskarfsbyggðir 1994–2008. Bliki 29: 1–10.

Guðmundur A. Guðmundsson 2017. Skarfatal 2017. Framvinduskýrsla. Náttúrufræðistofnun Íslands, 3 bls. 

Guðmundur A. Guðmundsson (2024). Vöktun skarfa 2024. Greinagerð, Náttúrufræðistofnun. Sótt 10. Mars af:  https://www.ni.is/sites/default/files/2024-12/greinargerdir_ni_skarfavoktun-2024.pdf

Wetlands International 2016. Waterbird Population Estimates. http://wpe.wetlands.org/search [skoðað 26. nóvember 2016].

Höfundur

Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, október 2018

Aldís Erna Pálsdóttir og Borgný Katrínardóttir mars 2025

Ríki (Kingdom)
Dýr (Animalia)
Fylking (Phylum)
Seildýr (Chordata)
Flokkur (Class)
Fuglar (Aves)
Ættbálkur (Order)
Storkfuglar (Ciconiiformes)
Tegund (Species)
Dílaskarfur (Phalacrocorax carbo)

English Summary

Phalacrocorax carbo is a rather rare breeding bird in W-Iceland with 4,581 pairs in 2017; but has increased considerably frorm an all time low in 1995 (2.346). The two main breeding areas are designated IBAs for this species and holding almost all of the population.

Icelandic Red list 2018: Least concern (LC) as in 2000.