Ár á eldri berggrunni án votlendisáhrifa

V2.4 Ár á eldri berggrunni án votlendisáhrifa

EUNIS-flokkun: C2.2 Permanent non-tidal, fast, turbulent water­courses.

Ár á eldri berggrunni án votlendisáhrifa
Fossá í Fossárdal inn af Þjórsárdal er dæmigerð dragá sem safnar í sig leysinga- og rigningarvatni af vatnasviðinu. – Typical direct run-off river in southern Iceland. The river gathers rain- and meltwater in the catchment. – Ljósm. Magnús Guðmundsson
Ár á eldri berggrunni án votlendisáhrifa
Hallá í Hallárdal á Skagaströnd er dæmigerð dragá. Myndin er tekin rétt ofan við ósinn. Sjá má malareyrar og hvernig áin hefur grafið sig niður. – Direct run-off river in northeastern Iceland, at the river mouth. The typical gravel banks are apparent. – Ljósm. Marianne Jensdóttir Fjeld

Lýsing

Dragár og lækir án glöggt afmarkaðra upptaka, á eldri berggrunni landsins (>0,8 milljónir ára). Rennslisleið er gjarnan stutt, landhalli mikill og viðdvöl í stöðuvötnum er lítil sem engin, þ.e. rennslisjöfnun er engin (þekja stöðuvatna, tjarna eða votlendis er <12% á vatnasviðinu). Árnar einkennast af breytilegu rennsli og vatnshita. Vatnsmagn eykst í leysingum og úrkomu svo árnar flæða yfir bakka sína og eru vor- og sumarflóð áberandi. Árnar leggur fljótt í frostum, en vatnshiti fer eftir veðráttu. Farvegir eru oft mikið niðurgrafnir, bakkar rofnir, árframburður töluverður og áreyrar algengar. Iðustreymi er ríkjandi, en árkaflar með lagstreymi geta komið fyrir.

Vatnagróður

Lítt þekktur á landsvísu. Þekja vatnagróðurs er lítil og helstu tegundir eru ármosi (Fontinalis antipyretica) og þráðnykra (Stuckenia filiformis).

Botngerð

Fjölbreytt, allt frá fínum sandi til klappar. Fíngert botnset kemur fyrir, einkum við bakka.

Efnafræðilegir þættir

Rafleiðni vatns er gjarnan 20–60 µS/cm og styrkur uppleystra efna er lægri en í ám á ungum berggrunni.

Miðlunargerð á vatnasviði

Kemur fyrir á öllum miðlunargerðum, þó allra síst á hriplekum svæðum (2100) og treglekum (2200) svæðum.

Fuglar

Straumendur (Histrionicus histrionicus) eru allvíða og gulendur (Mergus merganser) sums staðar.

Útbreiðsla

Finnst um allt land, en síst á yngri berggrunni landsins.

Verndargildi

Lágt.

Útbreiðslukort ár á eldri berggrunni án votlendisáhrifa
Útbreiðsla straumvatna á eldri berggrunni (&gt;0,8 milljónir ára) án votlendisáhrifa. Lengd þeirra er um 18.000 km sem er um 43% af heildarlengd straumvatna. – Total length (km) of permanent non-tidal, fast, turbulent watercourses is estimated 18,000 km which is 43% of the total length of rivers.

Opna í kortasjá