Skálamöbur (Amoebozoa / Arcellinida)

Almennt

Skálamöbur (Arcellinida) er samheiti yfir nokkra undirhópa innan teygjudýra (Amoebozoa), en það er fjölskrúðug fylking einfrumunga, með um 2.400 núlifandi tegundir. Raðgreiningar á genum eru misvísandi um hvort skálamöbur séu einættaður hópur, sem hefur þróast útfrá einni sameiginlegri formóður, eða er fjölættaður sem á sér margar fjarskyldar formæður. Það sem helst greinir skálamöbur frá öðrum teygjudýrum er að þau mynda smásæja skel eða hýði (test), um 10 μm til 800 μm. Hýðið er afar margbreytilegt eftir tegundum, og er myndað úr kítíni, kísil eða kalki. Hýðið líkist einna helst skál eða bikar sem einfrumungurinn getur dregið sig inn í, sennilega í varnarskyni fyrir rándýrum. Sumar skálamöbur mynda hýði úr samanlímdum aðskotahlutum, til dæmis sandkornum, skeljabrotum úr kísilþörungum og fleiru.

Skálamöbur fjölga sé gjarnan með kynlausri frumuskiptingu, jafnvel í marga ættliði, en um síðir grípa þau til kynæxlunar þegar náttúran kallar. Sjálf skálamaban er breytileg að lögun og flytur sig úr stað með því að senda frá sér frymistotur af breytilegri lögun, svonefnda skinfætur (lobose pseudopia), þar sem frymið streymir áfram og fleytir henni úr stað. 

Skálamöbur eru fremur algengar í rökum jarðvegi, ferskvatni, og nokkrar tegundir eru í sjó. Af íslenskum skálamöbum eru þekktar 134 ferskvatnstegundir, að meðtöldum ýmsum afbrigðum þeirra.

(gg@ni.is)

Tegundalisti yfir íslenskar skálamöbur, óbreytt eftir L. Decloitre, 1965, Zoology of Iceland. 

Arcella arenaria Greef

Arcella artocera Leidy

Arcella catinus Penard

Arcella catinus forma megastoma Van Oye

Arcella discoides Ehrenberg

Arcella discoides var. islandica van Oye

Arcella discoides var. scutelliformis Playfair

Arcella hemisphaerica Perty

Arcella hemisphaerica var. intermedia forma undulata Deflandre

Arcella hemisphaerica forma undulata Deflandre

Arcella megastoma Penard

Arcella polypora Penard

Arcella vulgaris Ehrenberg

Arcella vulgaris var. pendari Deflandre

Arcellinida sp.

Assulina muscorum Greff

Assulina quadratum van Oye

Assulina seminulum (Ehrenberg), Leidy

Assulina seminulum var. scandinavia (Ehrenberg), Penard

Bullinularia gracilis Thomas

Centropyxis acuelata (Ehrenberg), Stein

Centropyxis acuelata var. gigantea n.var.(Ehrenberg), Decloitre

Centropyxis acuelata var. oblonga (Ehrenberg), Deflandre

Centropyxis aerophila Deflandre

Centropyxis aerophila var. constricta Deflandre, Decloitre

Centropyxis aerophila var. sphagnicola Deflandre

Centropyxis cassis (Wallich), Deflandre

Centropyxis constricta (Ehrenberg), Penard

Centropyxis constricta var. minima (Ehrenberg), Decloitre

Centropyxis discoides (Penard), Deflandre

Centropyxis ecornis (Ehrenberg), Leidy

Centropyxis ecornis var. deflandrei (Ehrenberg), Thomas

Centropyxis ecornis var. leydyi (Ehrenberg), Thomas

Centropyxis gauthieri Thomas

Centropyxis globulosa Bonner and Thomas

Centropyxis minuta Deflandre

Centropyxis orbicularis Deflandre

Centropyxis platystoma (Penard), Deflandre

Centropyxis sol n.sp. Decloitre

Centropyxis sylvatica (Deflandre), Bonnet-Thomas

Centropyxis tuxeni n.sp. Decloitre

Corythion dubidum Taranek

Corythion dubidum var. aerophila Taranek, Decloitre

Corythion dubidum var. orbicularis Taranek, Penard

Cyclopyxis arcelloides Penard

Cyclopyxis eurystoma Deflandre

Cyclopyxis kahli Deflandre

Cyphoderia ampulla (Ehrenberg), Leidy

Cyphoderia ampulla var. vitraea (Ehrenberg), Wailes

Difflugia bacillifera Penard

Difflugia bacillifera var. inflata Penard

Difflugia bryophila (Penard), Jung

Difflugia bulla Decloitre

Difflugia compressa (Leidy), Gauthier-Lievre and Thomas

Difflugia elegans Penard

Difflugia globulosa Dujardin

Difflugia globulus Hopkinson

Difflugia lanceolata Penard

Difflugia lobostoma Leidy

Difflugia lucida Penard

Difflugia oblonga Ehrenberg

Difflugia oblonga var. nodosa Ehrenberg, Leidy

Difflugia pristis Penard

Difflugia pulex Penard

Difflugia tuberculata (Wallich), Archer

Difflugia variance Penard

Difflugiella oviformis (Penard), Bonnet-Thomas

Euglypha acanthophora (Ehrenberg), Perty

Euglypha acanthophora var. brevispina (Ehrenberg), Penard

Euglypha acanthophora var. cirrata (Ehrenberg), Wailes

Euglypha acanthophora var. deflandrei (Ehrenberg), Decloitre

Euglypha acanthophora var. flexuosa (Ehrenberg), Penard

Euglypha acanthophora var. heterospina (Ehrenberg), Decloitre

Euglypha brachiata Leidy

Euglypha ciliata (Ehrenberg), Leidy

Euglypha ciliata var. forma glabra (Ehrenberg), Wailes

Euglypha compressa Carter

Euglypha compressa forma glabra Carter, Wailes

Euglypha crenulata var. minor Wailes,

Euglypha dolioliformis Bonnet

Euglypha filifera Penard

Euglypha laevis (Ehrenberg), Perty

Euglypha rotunda Wailes

Euglypha strigosa (Ehrenberg), Leidy

Euglypha tuberculata Dujardin

Euglypha tuberculata var. ovoidea Dujardin, Decloitre

Euglypha tuberculata var. subcylindrica Dujardin, Decloitre

Heleopera petricola Leidy

Heleopera petricola var. major Leidy, Cash

Heleopera sylvatica Penard

Hyalosphenia elegans Leidy

Hyalosphenia papilio Leidy

Hyalosphenia punctata Penard

Lesquereusia epistomium Penard

Lesquereusia modesta var. dentata Rhumbler, Gauthier

Nebela barbata Leidy

Nebela bohemica Taranek

Nebela collaris (Ehrenberg), Leidy

Nebela dentistoma Penard

Nebela dentistoma var. hesperia Penard, Wailes

Nebela lageniformis Penard

Nebela maxima Awerintzew

Nebela penardiana Deflandre

Nebela sphagnophila (Steinecke), van Oye

Nebela strangularia n.sp. Decloitre

Nebela tincta (Leidy), Awerintzew

Nebela tubulata Brown

Nebela tubulosa Penard

Nebela vitrea var. sphagani Penard

Paulinella chromatophora var. islandi n.var. Lauterborn, Decloitre

Paulinella chromatophora var. pulcella Lauterborn, (West), Wailes

Phryganella acropodia (Hertwig and Lesser), Cash

Phryganella acropodia var. penardi (Hertwig and Lesser), Decloitre

Playfairina caudata (Playfair), Thomas

Pseudodifflugia archeri Penard

Pyxidicula gigantea n.sp. Decloitre

Quadrulella symmetrica (Wallich), Cockerell

Quadrulella symmetrica var. longicollis (Wallich), Taranek

Sphenoderia lenta Schlumberger

Sphenoderia macrolepis Leidy

Sphenoderia minuta Deflandre

Sphenoderia rota n.sp. Decloitre

Sphenoderia splendida (Playfair), Deflandre

Sphenoderia splendida forma stenostomata n.f. (Playfair), Decloitre

Sphenoderia splendida var. longicollis (Playfair), Deflandre

Sphenoderia splendida var. magna n.var. (Playfair), Decloitre

Tracheleuglypha acolla forma stenostoma (Bonnet-Thomas), Chardez

Tracheleuglypha dentata (Vejdovsky), Deflandre

Trinema complanatum Penard

Trinema enchelys (Ehrenberg), Leidy

Trinema enchelys var. biconvexa Awerintzew

Trinema enchelys var. grandis (Ehrenberg), Chardez

Trinema intermedia n.sp. Decloitre

Trinema lineare Penard

Trinema lineare var. terricola Penard, Decloitre

Höfundur

Guðmundur Guðmundsson 27.janúar 2016, 2017