Leirulón
FX.12
EUNIS-flokkun
Leirulón, Blautós í Borgarfirði. – Brackish coastal lagoon in western Iceland.
Hagavaðall á Barðaströnd er leirulón. – Brackish coastal lagoon in the Westfjords.
Lýsing
Leirulón einkennast af tiltölulega víðáttumiklum leirum sem þorna upp að mestu þegar lágsjávað er. Grunnir árfarvegir og álar eru þó undir ferskvatni á fjöru en fyllast af sjó á flóði. Oft falla ár í leirulónin, stundum fleiri en ein. Seltan ræðst einkum af aðrennsli ferskvatns og innstreymi sjávar. Tegundafjölbreytni minnkar með lækkandi seltu en selta er yfirleitt minnst fjærst ósnum. Sjávarföll eru gjarnan mikil og dýpi lítið. Í sumum leirulónum helst ósinn alla jafna opinn og má áætla að lífríkið breytist mikið ef hann færist til eða lokast. Töluverður kræklingur liggur oft á malarblönduðum botni en flest önnur dýr eru grafin ofan í leðjuna. Lítið er um stórþörunga nema helst næst landi þar sem undirlagið er grófara (Agnar Ingólfsson 1990).
Fjörubeður
Möl, sandur, leir.
Fuglar
Mjög ríkulegt fuglalíf sem ræðst af leirugerð.
Líkar vistgerðir
Útbreiðsla
Algengust í Faxaflóa og við suðausturhluta landsins.
Verndargildi
Miðlungs.
Þekkt leirulón þekja um 364 km2 og eru þau 81% af sjávarlónum á Íslandi. Þar af eru fjörur þeirra um 268 km2 og eru flokkaðar með öðrum fjörum landsins. – Brackish coastal lagoons cover about 364 km2 (81% of all coastal lagoons in Iceland), of which 268 km2 are littoral zones.
| Áberandi gróður – Conspicuous vegetation | Áberandi dýr – Conspicuous animals | ||
|---|---|---|---|
| Klapparþang | Fucus spiralis | Sandmaðkur | Arenicola marina |
| Bóluþang | Fucus vesiculosus | Leiruskeri | Hediste diversicolor |
| Slafak | Ulva intestinalis | Sandskel | Mya arenaria |
| Marhálmur | Zostera angustifolia | Kræklingur | Mytilus edulis |
| Lónaþreifill | Pygospio elegans | ||
| Ánar | Oligochaeta | ||
| Fjöruflær | Gammarus spp. | ||
Selta og brimasemi í fjöruvistgerðum var metin á kvarða sem byggist á:
a) brimasemi í vistgerðum, skipt í fjögur gildisbil (REI); lítil (0,0001–8.000), nokkur (8.000–32.000), talsverð (32.000–128.000) og mikil (>128.000).
b) selta í vistgerðum, skipt í þrjú gildisbil, metið út frá staðháttum og heimildum; há (35–33 S), miðlungs (~33–20 S) og lág (~20–10 S).
Salinity and exposure in each shore type was estimated based on:
a) exposure, divided into four intervals of calculated REI index; small (0.0001–8,000), significant (8,000–32,000), considerable (32,000–128,000) and high (>128,000).
b) salinity range, divided into three intervals, estimated from geograhic proximity to fresh water and some available local measurements of salinity; high (35–33 S), medium (~33–20 S) og low (~20–10 S).
Heimildir
Agnar Ingólfsson 1990. Sjávarlón á Íslandi. Fjölrit nr. 21. Náttúruverndarráð. Reykjavík.