Margæs (Branta bernicla)

Útbreiðsla

Margæsir verpa í heimskautalöndunum nánast allt í kringum norðurhvel jarðar. Deilitegundin B.b. hrota verpur í NA-Kanada og kemur hér við vor og haust (Faxaflói–Breiðafjörður; sjá kort) á leið sinni til og frá vetrarstöðvum á Bretlandseyjum, aðallega Írlandi.

Stofnfjöldi

Þessi stofn taldi um 35-40 þúsund fugla milli 2005-2018 (WWT, 2021) en fjöldinn veltur á varpárangri sem er afar misjafn frá ári til árs.

Válistaflokkun

LC (ekki í hættu)

ÍslandEvrópuválistiHeimsválisti
LC LC LC

Forsendur flokkunar

Kynslóðalengd (IUCN): 10,37 ár
Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 1993–2024

Margæsastofninn hefur vaxið á viðmiðunartímabilinu (WWT, 2021) og er auk þess það stór að hann telst ekki í hættu (LC).

Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)

Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)

Eldri válistar

Válisti 2000: Margæs var ekki í hættu (LC).

Válisti 2018: Margæs var ekki í hættu (LC).

Verndun

Margæs er friðuð samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Mikilvæg svæði

Að minnsta kosti fimm svæði eru alþjóðlega mikilvæg fyrir margæsir sem fara hér um og nær allar margæsir dveljast á mikilvægum fuglasvæðum á ferð sinni um landið, bæði á vorin (sjá töflu; Arnþór Garðarsson og Guðmundur A. Guðmundsson 1997) og haustin (Náttúrufræðistofnun, óbirt gögn).

IBA viðmið – IBA criteria:

A4 i: Evrópa/NA-Kanada = 2.700 fuglar/birds (Wetlands International 2016)

B1 i: NA-Kanada/Grænland/Ísland/Bretlandseyjar = 370 fuglar/birds (Wetlands International 2016, uppfært/updated)

Töflur

Meðalfjöldi margæsa á mikilvægum viðkomusvæðum á Íslandi, 1990−2010 – Number of Branta bernicla in important staging areas in Iceland in 1990−2010.*

Svæði
Area
Svæðisnúmer
Area code
Árstími
Season
Fjöldi (fuglar)
Number (birds)
Ár
Year**
% af íslenskum stofni
% of Icelandic popul.
Alþjóðlegt mikilvægi
International importance
Álftanes–Skerjafjörður FG-V_2 P 2.473 1990-2010 8,8 A4i, B1i
Blikastaðakró–Leiruvogur FG-V_4 P 397 1990-2010 1,4 B1i
Hvalfjörður FG-V_6 P 1.431 1990-2010 5,1 B1i
Blautós FG-V_7 P 1.354 1990-2010 4,8 B1i
Grunnafjörður FG-V_8 P 2.927 1990-2010 10,5 A4i, B1i
Borgarfjörður–Löngufjörur  FG-V_10 P 5.071 1990-2010 18,1 A4i, B1i
Breiðafjörður  FG-V_11 P 15.522 1990-2010 55,4 A4i, B1i
Alls–Total     29.175   (100)  
*Byggt á Guðmundur A. Guðmundsson og Arnþór Garðarsson, óbirt heimild
**Talið/Surveyed: 1990, 1995, 2005, 2006, 2008, 2010

Myndir

Heimildir

Arnþór Garðarsson og Guðmundur A. Guðmundsson 1997. Numbers of Light-bellied Brent Geese (Branta bernicla hrota) staging in Iceland in spring. Wildfowl 47: 68−72.

Wetlands International 2016. Waterbird Population Estimates. http://wpe.wetlands.org/search [skoðað 26. nóvember 2016]

WWT. 2021. Goose & Swan Monitoring Programme: survey results 2020/21 East Canadian High Arctic Light-bellied Brent Goose Branta bernicla hrota. WWT/JNCC/NatureScot, Slimbridge.�

Ríki (Kingdom)
Dýr (Animalia)
Fylking (Phylum)
Seildýr (Chordata)
Flokkur (Class)
Fuglar (Aves)
Ættbálkur (Order)
Andfuglar (Anseriformes)
Tegund (Species)
Margæs (Branta bernicla)

English Summary

The Branta bernicla hrota population passing through Iceland numbers is between 35-40 thousand birds. Five areas are designated IBAs, holding almost all af the population.

Icelandic Red list 2025: Least concern (LC).