Langvía (Uria aalge)

Útbreiðsla

Langvía verpur allt í kringum norðurhvel jarðar. Hér verpur hún í um 20 byggðum og eru þær langstærstu í Látrabjargi og við Hornvík (sjá kort). Langvía er staðfugl að mestu en hingað leita auk þess færeyskir og breskir fuglar á vetrum.

Stofnfjöldi

Íslenski langvíustofninn taldi um 690 þúsund pör 2006−2008 og hafði fækkað um 29% frá fyrra stofnmati kringum 1985 (Arnþór Garðarsson o.fl., 2019). Fækkunin var mest suðvestanlands, töluverð á Vestfjörðum og Langanesi, lítil breyting var í Drangey og Grímsey en fjölgun í Skrúði og Papey. Talningar á sniðum í bjargfuglabyggðum frá árinu 2007 sýna að langvíu hefur fjölgað á öllum sniðum að undanskildu Skoruvíkurbjargi, Drangey og Kerlingu (Yann Kolbeinsson o.fl. 2023).

Válistaflokkun

NT (í yfirvofandi hættu)

ÍslandEvrópuválistiHeimsválisti
NT LC LC

Forsendur flokkunar

Kynslóðalengd (IUCN): 15,02 ár
Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 1983–2028

Langvíum fækkaði um 30% milli talninga 1983–1986 og 2006–2008 (Arnþór Garðarsson o.fl., 2019). Athuganir á sniðum í völdum björgum 2009–2024 sýna fjölgun í flestum byggðum (Yann Kolbeinsson o.fl. 2023, Náttúrustofa Norðaustulands, óbirt gögn). Ef gert er ráð fyrir að breytingar á sniðum endurspegli breytingar í allri byggðinni fæst að Langvíu hefur fjölgað um rúmlega 15% yfir tímabilið. Séu þessi tvö tímabil (1983-2008 og 2009-2023) tekin saman samsvarar þetta ~0.5% árlegri fækkun sem myndi samsvara 19% fækkun yfir viðmiðunartímabilið (1983-2028). Langvía er því flokkuð sem tegund í yfirvofandi hættu (NT).

Viðmið IUCN: 

Stofn er talinn hafa minnkað um 20-25% á tímabili sem nemur þremur síðustu kynslóðum.

Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)

Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)

Eldri válistar

Válisti 2000: Langvía var ekki í hættu (LC).

Válisti 2000: Langvía var ekki í nokkurri hættu (VU).

Verndun

Langvía er friðuð samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Á takmörkuðum svæðum, þar sem eggja- eða ungataka langvíu taldist til hefðbundinna hlunninda 1. júlí 1994, skulu friðunarákvæði laga nr. 64/1994 ekki vera til fyrirstöðu því að veiðirétthafi megi nytja þau hlunnindi eftirleiðis.

Á takmörkuðum svæðum, þar sem veiði fullvaxinna langvíu í háf töldust til hlunninda 1. júlí 1994, skulu friðunarákvæði laga nr. 64/1994 ekki vera til fyrirstöðu því að veiðirétthafi megi nytja þau hlunnindi eftirleiðis. Veiðar þessar hefjist ekki fyrr en 1. júlí og ljúki eigi síðar en 15. ágúst.

Samkvæmt reglugerð 765/2017 er heimilt að veiða langvíu frá 1. september til 25. apríl.

Mikilvæg svæði

Hin mikla og tiltölulega snögga fækkun langvíu hér á landi leiddi til þess að langvía er nú á evrópskum válista sem tegund í yfirvofandi hættu (NT; BirdLife International 2015).

Alls eru 10 langvíuvörp hér flokkuð sem alþjóðlega mikilvæg og verpur allur stofninn á mikilvægum fuglasvæðum (sjá töflu).

IBA viðmið – IBA criteria:

A4 ii: heimsstofn/global = 60.000 pör/pairs (Wetlands 2016)

B1 ii: Ísland/Færeyjar/Skotland/S-Noregur/Eystra­salt (Uria a. aalge) = 48.000 fuglar/birds (Wetlands 2016)

Töflur

Mikilvægar langvíubyggðir á Íslandi – Important colonies of Uria aalge in Iceland*

Svæði
Area
Svæðisnúmer
Area code
Árstími
Season
Fjöldi (pör)
Number (pairs)
Ár
Year
% af íslenskum stofni
% of Icelandic popul.
Alþjóðlegt mikilvægi
International importance
Krýsuvíkurberg SF-V_1 B 8.785 2007 1,3 B2
Látrabjarg SF-V_13 B 225.912 2006–2007 32,7 A4ii, A4iii, B1ii, B2
Ritur SF-V_31 B 11.789 2007 1,7 A4iii, B2
Hælavíkurbjarg, Hornbjarg SF-V_35, 36 B 268.275 2007 38,9 A4ii, A4iii, B1ii, B2
Drangey SF-N_2 B 7.099 2007 1,0 B2
Grímsey út af Eyjafirði SF-N_8 B 67.293 2007 9,8 A4ii, A4iii, B1ii, B2
Skoruvíkurbjarg SF-N_13 B 27.343 2007 4,0 A4iii, B1ii, B2
Langanesbjörg SF-N_14 B 16.518 2006, 2008 2,4 A4iii, B1ii, B2
Skrúður SF-A_8 B 11.483 2008 1,7 A4iii, B2
Vestmannaeyjar SF-S_4 B 33.016 2006 4,8 A4iii, B1ii, B2
Önnur mikilvæg svæði
Other important areas
  B 15.661   2,3  
Alls–Total     693.174   100  
*byggt á Arnþór Garðarsson o.fl., 2019.

Myndir

Heimildir

Arnþór Garðarsson, Guðmundur A. Guðmundsson og Kristján Lilliendahl 2019. Svartfugl í íslenskum fuglabjörgum 2006–2008. Bliki 33: 35–46.

Birdlife International 2015. European red list of birds. Luxembourg: Official publication of the European communities. http://datazone.birdlife.org/userfiles/file/Species/erlob/EuropeanRedListOfBirds_June2015.pdf [skoðað 20.10.2016].

Wetlands International 2016. Waterbird Population Estimates. http://wpe.wetlands.org/search [skoðað 26. nóvember 2016].

Yann Kolbeinsson, Snæþór Aðalsteinsson, Þorkell Lindberg Þórarinsson, Brynjúlfur Brynjólfsson, Cristian Gallo, Hálfdán Helgi Helgason, Jón Einar Jónsson, Rodrigo A. Martínez Catalán, Róbert Arnar Stefánsson og Sindri Gíslason. Vöktun bjargfuglastofna á Íslandi 2020-2022 (2023). Skýrsla unnin fyrir umhverfisstofnun (NNA-2304). https://nna.is/wp-content/uploads/2023/10/2304-Bjargfuglavoktun-2020-2022.pdf

Höfundur

Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, júní 2018, október 2018

Aldís Erna Pálsdóttir mars 2025

Ríki (Kingdom)
Dýr (Animalia)
Fylking (Phylum)
Seildýr (Chordata)
Flokkur (Class)
Fuglar (Aves)
Ættbálkur (Order)
Strandfuglar (Charadriiformes)
Tegund (Species)
Langvía (Uria aalge)

English Summary

Uria aalge is a common breeding bird in Iceland with 693,000 pairs; ten colonies are of international importance (≥10,000 pairs) and all the population breeds within IBAs.

Icelandic Red list 2025: Near threatened (NT).