Úthérað

Kortasjá

English summary

Úthérað, E-Iceland, includes various wetland habitats and holds internationally important numbers of breeding Gavia stellata (220 pairs), Podiceps auritus (38 pairs), Anser anser (1,600 pairs) and Stercorarius parasiticus (1,300 pairs). Anser anser also meets the criteria during moulting (7,700 birds) and passage (7,517 birds).

VOT-A 3

Hnit – Coordinates: N65,60846, V14,29634
Sveitarfélag – Municipality: Fljótsdalshérað
IBA-viðmið – Category: A4i, B1i, B1ii, B2
Stærð svæðis – Area: um 40.646 ha

Úthérað frá Egilsstöðum að Héraðsflóa afmarkast af háum fjöllum til beggja handa og kjarri vöxnum ásum og mýrasundum um miðbikið. Meðfram Jökulsá á Dal, Lagarljóti og Selfljóti eru marflöt flæðilönd og sjávarsandar yst. Fjöldi stöðuvatna og tjarna er á þessu svæði og fjölbreytt gróðurlendi, forblautir flóar, mýrar og mólendi.

Fuglalíf er mikið og fjölbreytt á Úthéraði (Guðmundur A. Guðmundsson o.fl. 2001) og þær tegundir varpfugla sem ná alþjóðlegum verndarviðmiðum eru lómur (220 pör), flórgoði (38 pör), grágæs (1.600 pör) og kjói (1.300 pör). Hið sama á við um grágæs á fjaðrafellitíma (7.700 fuglar) og fartíma (7.517 fuglar).

Ysti hluti Úthéraðs, votlendi og sandar í Hjaltastaðaþinghá, Húsey, Eylendið í Jökulsárhlíð, ásamt Egilsstaða- og Finnsstaðanesjum utan við Egilsstaði, eru á náttúruminjaskrá. Allt svæðið er á IBA-skrá.

Helstu fuglategundir á Úthéraði – Key bird species at Úthérað

Tegund Species	Latneskt heiti Scientific name	Árstími Season	Fjöldi (pör) Number (pairs)	Ár Year	% af íslenskum stofni % of Icelandic popul.	Alþjóðlegt mikilvægi International importance
Lómur¹	Gavia stellata	Varp–Breeding	220	2000	14,7	A4i, B1i
Himbrimi²	Gavia immer	Varp–Breeding	*9	2016	1,8
Flórgoði³	Podiceps auritus	Varp–Breeding	38	2004	5,4	B1i, B2
Grágæs¹	Anser anser	Varp–Breeding	1.600	2000	6,0	B1i
Grágæs⁴	Anser anser	Fellir–Moult	**7.700	2005	8,6	B1i
Grágæs⁵	Anser anser	Far–Passage	7.517	2012	7,5	B1i
Gargönd¹	Anas strepera	Varp–Breeding	5	2000	1,1
Skúfönd¹	Aythya fuligula	Varp–Breeding	175	2000	1,8
Kjói¹	Stercorarius parasiticus	Varp–Breeding	1.300	2000	54,2	B1ii
Skúmur⁶	Catharacta skua	Varp–Breeding	100	1984–1985	1,9
Þekkt óðul. – Known territories.* *Fuglar. – Birds.* ¹Guðmundur A. Guðmundsson, Guðmundur Guðjónsson, Sigurður H. Magnússon, Kristbjörn Egilsson, Halldór Walter Stefánsson og Kristinn Haukur Skarphéðinsson 2001. Kárahnjúkavirkjun: áhrif breytinga á vatnafari Jökulsár á Dal og Lagarfljóts á gróður, fugla og seli. Náttúrufræðistofnun Íslands, NÍ-01005. Reykjavík: Náttúrufræðistofnun Íslands. ²Náttúrufræðistofnun Íslands, óbirt gögn. – IINH, unpublished data. ³Þorkell Lindberg Þórarinsson, Ævar Petersen, Árni Einarsson, Halldór W. Stefánsson, Yann Kolbeinsson, Róbert A. Stefánsson, Böðvar Þórisson og Þórdís V. Bragadóttir 2011. Dreifing og fjöldi flórgoða á Íslandi 2004–2005. Bliki 31: 31–35. ⁴Halldór Walter Stefánsson 2014. Áhrif Kárahnjúkavirkjunar á grágæsir. Náttúrustofa Austurlands, NA-140139. Neskaupsstaður: Náttúrustofa Austurlands. ⁵Halldór Walter Stefánsson 2016. Íslenski grágæsastofninn 2012: fjöldi og dreifing á láglendi að vorlagi. Náttúrustofa Austurlands, NA-160156. Neskaupsstaður: Náttúrustofa Austurlands. ⁶Lund-Hansen, L.C. og P. Lange 1991. The numbers and distribution of the Great Skua Stercorarius skua breeding in Iceland 1984–1985. Acta Naturalia Islandica 34: 1–16.

Heimildir – References

Guðmundur A. Guðmundsson, Guðmundur Guðjónsson, Sigurður H. Magnússon, Kristbjörn Egilsson, Halldór Walter Stefánsson og Kristinn Haukur Skarphéðinsson 2001. Kárahnjúkavirkjun: áhrif breytinga á vatnafari Jökulsár á Dal og Lagarfljóts á gróður, fugla og seli. Náttúrufræðistofnun Íslands, NÍ-01005. Reykjavík: Náttúrufræðistofnun Íslands.