Niðurstöður vetrarfuglatalninga 2024

Vetrarfuglatalning fór fram helgina 28.–29. desember 2024 og dagana þar í kring. Veðrið var kalt en bjart og nú liggja niðurstöður fyrir.

Vetrarfuglatalningar eru lengsta samfellda vöktun íslenskra fuglastofna en talið hefur verið frá árinu 1952. Frá upphafi hafa áhugamenn tekið þátt í verkefninu í sjálfboðavinnu og árlega leggja á annað hundrað manns hönd á plóg. 

Markmið vetrarfuglatalninga er að fylgjast með fjölda og dreifingu fugla að vetrarlagi. Talningar eru framkvæmdar á staðlaðan hátt og nýtast til vöktunar einstakra stofna. Með því að nota svokallaða TRIM-aðferð er hægt að reikna vísitölu fyrir hvert ár, jafnvel þótt gögn vanti af ákveðnum svæðum einhver ár.

Niðurstöður síðustu ára sýna að miklar breytingar eru að eiga sér stað í ákveðnum hópum fugla. Hjá máfum má merkja mikla fækkun hjá þremur af sex tegundum sem eru til athugunar. Aðrir sjófuglastofnar virðast standa ágætlega, að undanskildum fýl, en þar sem hann hverfur að mestu frá landinu að vetrarlagi, er erfitt að meta breytingar á stofnstærð hans út frá þessum gögnum hér við land.

Mikið af vatnafuglum dvelja við ströndina yfir veturinn og vetrarfuglartalningar ná því vel yfir þá stofna. Flestum tegundum vatnafugla, sem vetrarfuglatalningar ná yfir, virðist vegna ágætlega miðað við vísitölur og standa í stað eða eru á uppleið. Æðarfugl sýnir þó merki um hægfara fækkun, þrátt fyrir að vera langalgengasta andategundin í talningunum, en yfir 60.000 fuglar sjást ár hvert. 

Ránfuglar sýna skýr merki um stofnbreytingar. Fálkum hefur fækkað mikið síðustu fimm ár og sést það greinilega í vetrarfuglatalningum. Talið er að fækkunin stafi af fuglaflensufaraldri. Aftur á móti er haförn á hægri uppleið og telur stofninn nú nærri 90 varppör.

Vaðfuglar sem sjást í einhverjum mæli í vetrarfuglatalningum eru annaðhvort vetrargestir eða stofnar þar sem einungis hluti einstaklinga dvelur á Íslandi yfir veturinn. Því gefa vísitölur úr vetrarfuglatalningum ekki góða mynd af stofnþróun þeirra tegunda. Sama má segja um flesta spörfugla þar sem talningarnar ná illa yfir kjörsvæði þeirra, en þó næst ágætis sýnastærð ár hvert. Vísitölur sýna að spörfuglastofnar virðast almennt á hraðri uppleið, líklega vegna breytinga á búsvæðum, en margar tegundir nýta sér trjágróður. Þó má merkja fækkun hjá snjótittlingum og músarrindlum, en þessir stofnar sveiflast mikið milli ára og erfitt að greina hvað eru raunverulegar breytingar.

Árleg stofnvísitala algengra veturseturfugla á Íslandi 1960–2024