Leirulón

FX.12 Leirulón

EUNIS-flokkun: X03 Brackish coastal lagoons.

Leirulón
Leirulón, Blautós í Borgarfirði. – Brackish coastal lagoon in western Iceland. – Ljósm. Sigríður Kristinsdóttir
Leirulón
Hagavaðall á Barðaströnd er leirulón. – Brackish coastal lagoon in the Westfjords. – Ljósm. Sigríður Kristinsdóttir

Lýsing

Leirulón einkennast af tiltölulega víðáttumiklum leirum sem þorna upp að mestu þegar lágsjávað er. Grunnir árfarvegir og álar eru þó undir ferskvatni á fjöru en fyllast af sjó á flóði. Oft falla ár í leirulónin, stundum fleiri en ein. Seltan ræðst einkum af aðrennsli ferskvatns og innstreymi sjávar. Tegundafjölbreytni minnkar með lækkandi seltu en selta er yfirleitt minnst fjærst ósnum. Sjávarföll eru gjarnan mikil og dýpi lítið. Í sumum leirulónum helst ósinn alla jafna opinn og má áætla að lífríkið breytist mikið ef hann færist til eða lokast. Töluverður kræklingur liggur oft á malarblönduðum botni en flest önnur dýr eru grafin ofan í leðjuna. Lítið er um stórþörunga nema helst næst landi þar sem undirlagið er grófara (Agnar Ingólfsson 1990).

Fjörubeður

Möl, sandur, leir.

Fuglar

Mjög ríkulegt fuglalíf sem ræðst af leirugerð.

Líkar vistgerðir

Leirur og grýttur sandleir.

Útbreiðsla

Algengust í Faxaflóa og við suðausturhluta landsins.

Verndargildi

Miðlungs.

Útbreiðslukort leirulón
Þekkt leirulón þekja um 364 km2 og eru þau 81% af sjávarlónum á Íslandi. Þar af eru fjörur þeirra um 268 km2 og eru flokkaðar með öðrum fjörum landsins. – Brackish coastal lagoons cover about 364 km2 (81% of all coastal lagoons in Iceland), of which 268 km2 are littoral zones.
Áberandi gróður – Conspicuous vegetation Áberandi dýr – Conspicuous animals
Klapparþang Fucus spiralis Sandmaðkur Arenicola marina
Bóluþang Fucus vesiculosus Leiruskeri Hediste diversicolor
Slafak Ulva intestinalis Sandskel Mya arenaria
Marhálmur Zostera angustifolia Kræklingur Mytilus edulis
    Lónaþreifill Pygospio elegans
    Ánar Oligochaeta
    Fjöruflær Gammarus spp.

 

Selta og brimasemi í fjöruvistgerðum, leirulón
Selta og brimasemi í fjöruvistgerðum var metin á kvarða sem byggist á: a) brimasemi í vistgerðum, skipt í fjögur gildisbil (REI); lítil (0,0001–8.000), nokkur (8.000–32.000), talsverð (32.000–128.000) og mikil (>128.000). b) selta í vistgerðum, skipt í þrjú gildisbil, metið út frá staðháttum og heimildum; há (35–33 S), miðlungs (~33–20 S) og lág (~20–10 S). Salinity and exposure in each shore type was estimated based on: a) exposure, divided into four intervals of calculated REI index; small (0.0001–8,000), significant (8,000–32,000), considerable (32,000–128,000) and high (>128,000). b) salinity range, divided into three intervals, estimated from geograhic proximity to fresh water and some available local measurements of salinity; high (35–33 S), medium (~33–20 S) og low (~20–10 S).

Opna í kortasjá – Open in map viewer

 

Heimildir

Agnar Ingólfsson 1990. Sjávarlón á Íslandi. Fjölrit nr. 21. Náttúruverndarráð. Reykjavík.