Válisti spendýra
Válistaflokkun spendýra er unnin í samræmi við hættuflokka Alþjóðanáttúruverndarsambandsins (IUCN) frá árinu 2017, leiðbeiningar IUCN um válistamat og leiðbeiningar við gerð svæðisbundinna válista.
Tegundum er raðað eftir stafrófsröð íslensks heitis innan hvers flokks og vísindaheiti eru samkvæmt fyrirmælum IUCN.
Nánari útskýringar á flokkun hverrar tegundar er að finna í umfjöllun um hverja tegund en einnig er hægt að skoða nánari útskýringar um mat spendýra á válista.
Alls er vitað um 52 tegundir land- og sjávarspendýra í náttúru landsins. Við gerð válista Náttúrufræðistofnunar 2018 var lagt mat á 20 þessara tegunda, hinar voru ekki metnar (NA). Tegund er ekki metin vegna eftirfarandi: (a) ekki er um villta tegund að ræða, tegundin er innflutt og telst ekki til íslenskrar fánu. (b) ef um flökkutegund er að ræða, hvort sem um reglubundnar heimsóknir er að ræða eða fáein tilfelli. (c) tegund er á jaðri útbreiðslusvæðis síns á því svæði sem lagt er mat á og/eða yfirleitt er aðeins um örfáa einstaklinga að ræða.
Vegna fjölda sjávarspendýra var válistinn unninn í samvinnu við sérfræðinga Hafrannsóknastofnunar, Gísla A. Víkingsson og Söndru M. Granquist.
Á válista íslenskra spendýra er tvær tegundir flokkaðar sem útdauðar á Íslandi (RE), ein tegund er í bráðri hættu (CR), ein í hættu (EN) og tvær tegundir eru í nokkurri hættu (VU). Auk þess eru tvær tegundir sem mögulega gætu lent á válista en gögn vantar til að meta það með vissu, þær tegundir fara því í flokkinn (DD), gögn vantar. Þrjár tegundir flækinga (NA) eru á heimsválista. Tólf íslenskar tegundir eru ekki í hættu (LC) samkvæmt viðmiðum IUCN.
Tegund útdauð á Íslandi (RE)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Rostungur | Odobenus rosmarus | RE* | NA | VU | |
Sandlægja | Eschrichtius robustus | RE | RE | LC |
*Rostungur var upphaflega metin á válista (NA) á Íslandi en sem tegund í nokkurri hættu (VU) á Heimsválista. Í desember 2020 var staða rostungs endurmetin sem tegund útdauð á Íslandi (ER) vegna áreiðanlegra gagna um að íslenskur stofn hafi verið hér við landnám en dáið út eftir 1330.
Tegund í bráðri hættu (CR)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Sléttbakur | Eubalaena glacialis | CR | C1, C2a(i) | CR | EN |
Tegund í hættu (EN)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Landselur | Phoca vitulina | EN* | A4b | LC | LC |
*Landselur var metinn sem tegund í bráðri hættu (CR) á válista sem var birtur 2018 en hefur verið uppfærður sökum fjölgunar samkvæmt síðustu talningu (2020).
Tegundir í nokkurri hættu (VU)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Steypireyður | Balaenoptera musculus | VU | D1 | EN | EN |
Útselur | Halichoerus grypus | VU* | A4b | LC | LC |
*Útselur var metin sem tegund í hættu (EN) á válista sem birtur var 2018 en hefur verið uppfærður sökum fjölgunar frá síðustu talningu (2012) og leiðréttingar á áður birtum tölum um fyrstu talningu (1982).
Gögn vantar (DD)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Andarnefja | Hyperoodon ampullatus | DD | DD | DD | |
Búrhvalur | Physeter macrocephalus | DD | VU | VU |
Tegundir metnar en ekki í hættu (LC)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Hagamús | Apodemus sylvaticus | LC | LC | LC | |
Háhyrningur | Orcinus orca | LC | DD | DD | |
Hnísa | Phocoena phocoena | LC | VU | LC | |
Hnúfubakur | Megaptera novaeangliae | LC | LC | LC | |
Hnýðingur | Lagenorhynchus albirostris | LC | LC | LC | |
Hrefna | Balaenoptera acutorostrata | LC | LC | LC | |
Húsamús | Mus musculus | LC | LC | LC | |
Langreyður | Balaenoptera physalus | LC | NT | VU | |
Leiftur | Lagenorhynchus acutus | LC | LC | LC | |
Marsvín | Globicephala melas | LC | DD | LC | |
Melrakki | Vulpes lagopus | LC | CR | LC | |
Sandreyður | Balaenoptera borealis | LC | EN | EN |
Tegundir á heimsválista sem eru flækingar eða innfluttar tegundir á Íslandi (NA)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Blöðruselur | Cystophora cristata | NA | NA | VU | |
Hreindýr | Rangifer tarandus | NA | LC | VU | |
Hvítabjörn | Ursus maritimus | NA | VU | VU |
Tegundir ekki metnar (NA)
Nafn | Latneskt heiti | Hættuflokkur | Viðmið | Evrópuválisti | Heimsválisti |
---|---|---|---|---|---|
Brúnrotta | Rattus norvegicus | NA | NA | LC | |
Hringanóri | Pusa hispida | NA | LC | LC | |
Hrímblaka | Lasiurus cinereus | NA | LC | ||
Húmblaka | Nyctalus leisleri | NA | LC | LC | |
Kampselur | Erignathus barbatus | NA | NA | LC | |
Kanína | Oryctolagus cuniculus | NA | NT | NT | |
Króksnjáldri | Mesoplodon densirostris | NA | DD | DD | |
Köttur | Felis silvestris catus | NA | NA | NA | |
Léttir | Delphinus delphis | NA | NA | LC | |
Ljósfæla | Myotis lucifugus | NA | LC | ||
Minkur | Neovison vison | NA | NA | LC | |
Mjaldur | Delphinapterus leucas | NA | NA | LC | |
Náhvalur | Monodon monoceros | NA | NA | LC | |
Norðhvalur | Balaena mysticetus | NA | NA | LC | |
Norðsnjáldri | Mesoplodon bidens | NA | DD | DD | |
Norðurblaka | Myotis septentrionalis | NA | LC | ||
Næturblaka | Nyctalus noctula | NA | LC | LC | |
Rauðrefur | Vulpes vulpes | NA | LC | LC | |
Rákahöfrungur | Stenella coeruleoalba | NA | DD | LC | |
Sauðnaut | Ovibos moschatus | NA | LC | LC | |
Skuggablaka | Vespertilio murinus | NA | LC | LC | |
Skugganefja | Ziphius cavirostris | NA | DD | LC | |
Snæhéri | Lepus arcticus | NA | LC | ||
Stórablaka | Eptesicus fuscus | NA | LC | ||
Stökkull | Tursiops truncatus | NA | DD | LC | |
Svartrotta | Rattus rattus | NA | LC | LC | |
Trítilblaka | Pipistrellus nathusii | NA | LC | LC | |
Vöðuselur | Pagophilus groenlandicus | NA | NA | LC | |
Þvottabjörn | Procyon lotor | NA | NA | LC |