Vöktun náttúruverndarsvæða

Tímamörk

Langtímaverkefni sem hófst 2019.

Samstarfsaðilar

Verkefnið er samstarfsverkefni Náttúrufræðistofnunar og náttúrustofa á landinu sem sett var á laggirnar að frumkvæði umhverfis- og auðlindaráðuneytisins. Náttúrustofurnar eru Náttúrustofa Suðvesturlands, Náttúrustofa Vesturlands, Náttúrustofa Vestfjarða, Náttúrustofa Norðurlands vestra, Náttúrustofa Norðausturlands, Náttúrustofa Austurlands, Náttúrustofa Suðausturlands og Náttúrustofa Suðurlands. 

Náttúrufræðistofnun sér um verkstjórn og utanumhald verkefnisins en náttúrustofur landsins eru helstu vöktunaraðilar innan verkefnisins þar sem þær sjá um gagnaöflun og skipulagningu innan sinna landshluta. Öllum gögnum og mælingum verkefnisins er skilað í miðlægan gagnagrunn Náttúrufræðistofnunar.

Um verkefnið – Markmið og verkþættir

Markmið verkefnisins er að vakta náttúrufarsþætti sem taldir eru vera undirstaða verndargildis náttúruverndarsvæða og fylgjast með breytingum þeirra, bæði til styttri tíma og lengri. Lögð er áhersla á vöktun vistgerða, gróðurs, fugla og spendýra, ásamt vöktun jarðminja

1. Vakta og kortleggja náttúrulegan fjölbreytileika innan verndarsvæða með það að markmiði að meta breytingar til langs tíma, svo sem vegna loftlagsbreytinga.
2. Vakta náttúrufarsþætti innan vinsælla ferðamannastaða til þess að rannsaka og greina áhrif ferðamanna á náttúruverndarsvæðum á gróður, vistgerðir, jarðminjar og dýralíf. 

Gerð hefur verið rannsóknaráætlun til ársins 2025 og verður unnið samkvæmt henni. Eftir vöktun hvers árs er áætlunin endurskoðuð eftir þörfum þar sem lagt er mat á tíðni vöktunar á viðkomandi svæðum.

Vöktun náttúruverndarsvæða: rannsóknaráætlun 2022–2025

Vöktuð svæði

Svæðum er forgangsraðað út frá þáttum eins og verndargildi, álagi af völdum ferðamanna ásamt öðrum viðeigandi atriðum. Regluleg endurskoðun fer fram á svæðum í vöktun og vöktunarþáttum.

Hægt er að sjá svæði í vöktun á mælaborði verkefnisins ásamt þeim náttúrufarsþáttum sem vaktaðir eru á hverju svæði.

Forkönnun er gerð á svæðum til að kanna vöktunarþörf nýrra svæða.

Aðferðalýsingar

Í verkefninu eru notaðar samræmdar vöktunaraðferðir og skoðaðir þættir sem svara álagi af völdum ferðamanna. Aðferðir voru gefnar út í handbók þar sem gerð er grein fyrir vöktunaraðferðum fyrir hvern náttúrufarsþátt.

Nánari upplýsingar um verkefni innan vöktunarþátta:

• Jarðminjar
• Gróður
• Fuglar
• Spendýr
• Ferðamannastaðir

Samantekt niðurstaðna

Gögnum er safnað í gagnagrunn sem hannaður var fyrir verkefnið og þau varðveitt hjá Náttúrufræðistofnun Íslands. Gögnin eru notuð til að draga fram ástand náttúruverndarsvæða og er næsta áætlaða samantekt niðurstaðna árið 2025. Unnið er að því að gera öll gögn verkefnisins FAIR (Findable – Accessible – Interoperable – Resusable). 

Samantektir gagna má finna á mælaborði verkefnisins.

Árleg samantekt um framvindu

Minnisblöð frá náttúrustofum landsins um árlega framvindu verkefnisins: